Wanneer ik de beide Schriftlezingen lees over de gastvrijheid die Abraham en de zussen Maria en Martha tonen, dan gaan mijn gedachten terug aan vroeger thuis, de zorgzaamheid van mijn moeder die altijd als laatste aan tafel ging, en pas wanneer zij zag dat iedereen voldoende had, haar eigen bord vulde. Altijd was er plek aan tafel wanneer iemand onverwacht aankwam of een bed voor een logee van vrienden of vriendinnen. Naast haar werk op de boerderij, de zorg voor de kippen, de varkens, de kalveren en de zorg voor het gezin, was er ook altijd ruimte in haar programma voor ontmoeting, een luisterend oor en hartelijkheid voor mensen die ons erf betraden. Ongetwijfeld zullen velen van u eenzelfde soort ervaring en herinnering delen.
Gastvrijheid is niet meer vanzelfsprekend, je kan in onze moderne tijd niet meer zomaar aankomen, mensen zijn druk met hun eigen agenda, hebben allerlei afspraken die ze moeten nakomen, of je hebt niet voldoende in huis om de gasten voor te zetten. Je moet jouw bezoek goed van tevoren aankondigen anders komt het niet uit. En gastvrijheid voor vreemdelingen blijkt een nog groter probleem te zijn. Terwijl wij onze huizen wijd open zetten voor duizenden Oekraïners, is de gastvrijheid voor vluchtelingen uit Afrika en Azië soms ver te zoeken. Nee, we laten ze zelfs buiten slapen bij het centrale aanmeldcentrum in ter Apel. Terwijl wij in ons rijke Nederland veel hebben om met hen te delen.
Gebrek aan gastvrijheid: hangt dat alleen samen met onze cultuur, de zuinige westerse gastvrijheid tegenover de gulle oosterse gastvrijheid, of zijn er ook andere oorzaken?
Leven wij, vooral de jongere mensen, niet steeds meer in onze eigen wereld, doordat we steeds minder contact hebben met hun medemensen? Wordt onze aandacht en belangstelling, door het gebruik van de iPad, smartphone, Instagram, twitter en Tik Tok, niet teveel getrokken naar datgene wat daarop te beleven valt? Belemmert dat niet steeds meer het directe contact met de medemens en onze oprechte belangstelling voor hen? Tijdens pauzes op het werk en op verjaardagen komen onze smartphones als eerste op tafel en bij het minste en geringste piepje wordt er op het scherm gekeken. Mogen ze dan wel met recht sociale media genoemd worden? Want deze verslaving maakt volledige aandacht en gastvrijheid voor anderen toch bijna onmogelijk?
Kies toch het beste deel, zo daagt Jezus Martha en ons allen uit. Een goede verhouding tussen de dagelijkse beslommeringen en aandacht voor anderen.
Twee zussen met een totaal ander karakter, Martha die zich uitslooft om het de gast naar de zin te maken. Ze zet de deur van haar huis open en is zo druk met het aanslepen van eten dat ze vergeet de deur van haar hart te openen om te luisteren naar datgene wat de gast kwijt wil. En haar zus Maria, die de deur van haar hart opent en een en al oor heeft voor datgene wat Jezus te vertellen heeft, aandacht heeft voor wat de mens van binnen bezighoudt en beweegt. Beide zussen symboliseren het probleem van veel mensen in onze tijd tussen het opgeslokt worden door alle dagelijkse bezigheden en de tijd nemen voor je medemens. Eigenlijk hebben we de karakters van beide zussen in ons: het altijd maar bezig zijn met werk, hobby, sport, verplichtingen en aan de andere kant onze behoefte aan ontmoeting, belangstelling voor de ander en bezinning op wat werkelijk van waarde is in het leven.
Twee karakters in ons die strijden om het evenwicht tussen: tijd hebben en geen tijd hebben voor jezelf, de ander en innerlijke bezinning. Tussen altijd druk bezig zijn en aandacht voor onze medemens.
Gastvrijheid voor onze medemens kan ons juist wat opleveren, kan ons nieuwe inzichten geven, kan ons leven nieuwe glans geven, aandacht schenken voor datgene wat werkelijk van waarde is en ons voldoening geeft. Het kan ons leven, waarin het zwaartepunt uitgevallen is naar zoveel mogelijk werken en presteren, naar hoge verwachtingen die anderen van ons hebben, weer in evenwicht brengen. Een evenwicht dat mijn moeder in haar leven zoveel mogelijk probeerde te benaderen.
Moge deze vakantietijd ons de gelegenheid geven meer tijd te kunnen schenken aan het schone in het leven, tijd voor de schepping, tijd voor ontmoeting met de ander. Moge het ook de deur van ons hart openen om dichter bij God te kunnen komen. Amen.
Tilligte 17 juli 2022,
Pastor Jan Kerkhof Jonkman