Het gaat in de lezingen van vandaag over het slaaf zijn van het geld en goed. Wie is in onze dagen slaaf van geld en goed? Zijn dat de grote investeringsmaatschappijen? Zijn dat de energiemaatschappijen die grote winsten maken? Wie verrijken zich aan onze economie, nu velen de eindjes nauwelijks aan elkaar kunnen knopen? Wie bezit er zoveel panden terwijl starters op de woningmarkt nauwelijks aan bod komen? Wonen is toch een basisrecht voor iedereen en ieder mag toch een huis hebben?
Wij zijn rijk, hebben een goed pensioen, hoeven niet zoveel zorgen te maken voor de dag van morgen. Maar ontslaat ons dat van onze verantwoordelijkheid om zorg te hebben voor de armen onzer ons, de vluchtelingen, de Asielaanvragers? Het Evangelie heeft daar vandaag een hard oordeel over. Want als je heil wordt aangeboden, dan is het moment rijp om toe te happen, zo horen wij. Ja wij denken aan nog meer winst te behalen uit onze investeringen, nog rijker te worden, nog inhaliger. Wist u wel dat wij ongeveer 95 % van alle goederen bezitten en dat slechts 6 % is voor e arme kant van de wereld? Zo lang dat niet meer in evenwicht komt met elkaar , kan er geen vrede komen! Je zou kunnen zeggen dat er sinds de tijd van de profeet Amos nog niet zo heel veel veranderd is. Amos gaat namens God tekeer tegen de rijken van zijn tijd. Ze knoeien met maten en gewichten om de graanprijs kunstmatig hoog te houden. Zo werden ook toen de armen de speelbal van een paar rijken. Zo kon er volgens hem nooit een samenleving groeien die God voor ogen stond. Zo zou er nooit vrede kunnen groeien.
In het Evangelie van vandaag vertelt Jezus een parabel over de onrechtvaardige rentmeester. Het door zijn heer aan hem toevertrouwde bezit heeft hij er doorheen gejaagd en opgemaakt. Wanneer hij voelt dat hij buiten gegooid gaat worden, gaat hij knoeien met de schuldbekentenissen van de mensen die bij zijn heer in het krijt staan. Hij gooit het op een akkoordje en maakt hen zo tot zijn vrienden. Als hij straks op straat komt te staan kan hij bij hen aankloppen. De ene dienst is de andere waard. Natuurlijk keurt Jezus deze handelswijze niet goed, maar hij prijst wel de vindingrijkheid en het even verder denken van die linke rentmeester. De kinderen van het duister zijn slimmer dan de kinderen van het “licht”, zegt Jezus, want zij gaan tenminste met overleg te werk. Je zou kunnen zeggen: om te overleven maakt hij de armen tot zijn vrienden.
Maar om onze wereld te redden, willen wij nog toekomst hebben, zo zeggen ook de vele profeten in onze tijd, dan moeten we de armen tot onze vrienden gaan maken. Eerder komt er geen vrede in onze wereld. Om onszelf te redden moeten we niet zo oneerlijk, maar wel even slim en vindingrijk worden als de onrechtvaardige rentmeester. Nee, niet uitgekookt zijn en overal een handel uit weten te slaan. Nee, niet even een voordeeltje pakken als het ons uitkomt. Wie gelooft moet slim zijn en alvast een voorschot nemen op de toekomst.
Wanneer het geld, de mammon, alleen maar het eigenbelang dient, is het een afgod, en houdt het ons van God af, drijft het mensen uiteen, die zich daarna naar elkaar keren. Waar geld gebruikt wordt om armen tot vrienden te maken, komen we dichterbij God en zijn koninkrijk van gerechtigheid en vrede. En eigenlijk is het niet alleen de mammon, die vaak de onvrede sticht. Het is eigenlijk alles wat ons zo bezit dat we ervan bezeten zijn.
Onze eigen taal, onze eigen cultuur, onze eigen grond. Waar al dat eigene eigengereidheid wordt, raakt de vrede zoek. Laten we er samen voor bidden en eraan werken dat de kinderen van het ‘licht’ het winnen van de kinderen van de duisternis. Geloven is tenslotte geen slaapmiddel, maar een werkwoord! Amen.
De Lutte, 18 september 2022,
Pastor Jan kerkhof Jonkman