Een luisterende kerk

Een van de hashtags die gebruikt wordt in verband met de synodale weg van dit moment, is #ListeningChurch, ‘luisterende kerk’. De spannende vraag is natuurlijk wie er precies moet luisteren!
De eerste reactie is soms: ‘de bisschoppen’, of ‘het Vaticaan’. Daar valt wel wat voor te zeggen. Er is in het verleden te veel gedecreteerd en te weinig geluisterd, en dat gebeurt nog steeds. Een synodale weg vraagt om een andere kerkelijke cultuur. Om meer nederigheid, zo hield paus Franciscus de curie voor in zijn laatste kersttoespraak. “Alleen nederigheid plaatst ons in de gesteldheid om elkaar te ontmoeten en te beluisteren, om te dialogeren en te onderscheiden. Als ieder zich opsluit in zijn eigen overtuigingen (…) is het moeilijk om ruimte te maken voor de ervaring van de Heilige Geest”. Maar – o ironie – zo blijven we klerikaal denken. Synodaliteit blijft dan een zaak van ‘zij’ tegenover ‘wij’. Terwijl wij zelf zoveel kunnen doen. En móéten doen. Juist ook op dit punt. Denk maar eens aan uw eigen vergaderingen en gesprekken. Het parochiebestuur. De werkgroep kinderwoorddienst. Het kostersoverleg, een bijbelgroep, of gewoon een gezellig bezoek bij een medeparochiaan. Luisteren we daar naar elkaar? Zwijgen we voldoende? Zijn we echt benieuwd naar wat de ander denkt, en zijn we bereid om daartoe onze eigen overtuigingen even in de koelkast te zetten? In mijn ‘familie’ (van de jezuïeten) spreken we graag over het ‘luistergesprek’. We zijn in gesprek door naar elkaar te luisteren. In plaats van te strijden om spreektijd of ‘ja maar’ te roepen, reageren we door te zwijgen, ruimte te geven. In geestelijke begeleiding benadruk ik het belang van doorvragen, door-luisteren. Het duurt vaak even voor iemand zich echt uitgesproken heeft. Dat kost moeite. Ik moet mijzelf inhouden.
Kortom, een luisterende, synodale cultuur vraagt om “bekering” (opnieuw paus Franciscus) van iedereen: het Vaticaan, bisschoppen, priesters, pastoraal werksters, parochiebestuurders, secretariaatsmedewerkers – en van u en mij.
Deze bijdrage is een samenwerking van De Zalige Zalm en het Nederlands Dagblad.