Rond overlijden en uitvaart

Pastorale begeleiding bij naderend levenseinde en na overlijden
Iemand die een dierbare moet gaan loslaten maakt een moeilijke tijd door. Pastorale begeleiding kan helpen om het naderende levenseinde bewust en in vertrouwen tegemoet te zien.
Als u begeleiding wenst door één van onze pastores kunt u dit doorgeven aan het secretariaat van Lumen Christi.
Ook na het overlijden van een dierbare kan het helpen om daarover te praten met anderen. Onze pastores zijn daartoe graag bereid. U kunt hiervoor contact opnemen met het secretariaat van Lumen Christi.
Ook zijn er in een aantal geloofsgemeenschappen vrijwilligers van de werkgroep nabestaanden, die in die moeilijke tijd graag bij u langskomen. Wanneer u hier prijs op stelt kunt u dat doorgeven aan het secretariaat van de betreffende geloofsgemeenschap.
De kerkelijke uitvaart
Inleiding
Bij een kerkelijke uitvaart komen mensen samen in een kerk of andere gewijde ruimte om in geloof (met alle aspecten tussen geloof en ongeloof in) afscheid te nemen van een overledene en om troost te vinden.
Er zijn verschillende mogelijkheden om vorm te geven aan een kerkelijke uitvaart; iedere viering heeft een eigen vorm en een eigen karakter. Nabestaanden hebben zo de mogelijkheid om die vorm te kiezen die het beste past bij het afscheid van hun dierbare.
De parochie Lumen Christi heeft de volgende modellen voor een uitvaart, met een korte omschrijving:

1. Avondwake
De avondwake is een viering waarin men elkaar wakend en biddend, samen met de plaatselijke geloofsgemeenschap, tot steun wil zijn. Het is een viering op de vooravond van de uitvaart, waarin men toe groeit naar het laatste afscheid de volgende dag.
De avondwake is een gebedsviering waarin vrijwilligers van de geloofsgemeenschap voorgaan. In de viering wordt een beeld van de overledene opgeroepen en er wordt gebeden voor hem of haar en voor hen die in deze moeilijke, donkere uren achterblijven. De baar met de overledene kan aanwezig zijn in de viering; vaak wordt deze achter in de kerk geplaatst, soms ook aan de zijkant. Na de avondwake kan men afscheid nemen van de overledene en de familieleden condoleren.
Op een avondwake kan de volgende dag een uitvaart in de kerk of een bijeenkomst op de begraafplaats of in het crematorium volgen.

2. Afscheidsviering
Ook de afscheidsviering is een viering op de vooravond. Het is een viering van Woord en Gebed, waarin het gelovig perspectief doorklinkt. Zowel vrijwilligers van de geloofsgemeenschap als pastores – indien beschikbaar – gaan voor in de viering. In de afscheidsviering wordt de kist met de overledene binnengedragen en de viering wordt afgesloten met de zogenoemde “absoute”, de laatste rituelen
ten afscheid (besprenkeling met wijwater en bewieroking van de overledene onder het uitspreken van gebeden). De afscheidsviering heeft daarmee – vanuit kerkelijk perspectief – een meer definitief karakter dan de avondwake.
Na de afscheidsviering kan men de familieleden condoleren. De volgende dag neemt men over het algemeen in kleine kring afscheid op de begraafplaats of in het crematorium.

3. De uitvaart
De uitvaart is een viering op de dag. Het is het laatste moment waarop men rond de overledene is verzameld. De overledene wordt in het midden geplaatst, – in letterlijke zijn: de baar met de overledene wordt in het midden voor het altaar geplaatst – en zijn of haar levensverhaal en geloof komen ter sprake en worden geplaatst binnen het christelijke verhaal en geloof dat God een God van Leven is die ons ook door de dood heen trouw zal blijven. Aan het einde van de viering wordt de overledene uitgeleid, waarna de begrafenis of crematie volgt. De uitvaart kent drie vormen:
– De eucharistieviering: hiervoor dient een priester beschikbaar te zijn. Een uitvaart met eucharistie verloopt grotendeels volgens vaste lijnen;
– De woord- en communieviering: in deze viering gaan de andere leden van het pastoraal team en parochiële voorgangers voor. Deze viering heeft enige speelruimte, maar er keren ook bepaalde vaste elementen in terug. De Woorddienst wordt in deze viering gevolgd door de dienst van de Tafel;
– De viering van Woord en Gebed: in deze viering gaan pastores of parochiële voorgangers voor. Er wordt geen communie uitgereikt. Dit kan een reden zijn om voor deze vorm van uitvaartviering te kiezen, namelijk in de situatie waarin de nabestaanden niet of niet meer vertrouwd zijn met dit sacrament.
De viering van Woord en Gebed heeft enige speelruimte, maar er keren ook bepaalde vaste elementen in terug. Anders dan de eucharistie- en woord- en communieviering kan een viering van woord- en gebed ook plaatsvinden in een crematorium of uitvaartcentrum.

4. Korte plechtigheid op kerkhof of in crematorium (aansluitend aan viering in de kerk)
Na een viering in de kerk (op dezelfde dag na de uitvaart of de dag na de afscheidsviering ‘s avonds) wordt op het kerkhof of in het crematorium volstaan met een kort gebedsmoment. We geven de overledene nu definitief uit handen en vertrouwen hem of haar toe aan God. De voorganger van de viering is in principe bereid om deze plechtigheid leiden (tenzij de familie, in geval van crematorium, daar op eigen wijze vorm aan wil geven). Op het kerkhof bestaat de plechtigheid uit een aantal gebeden en een aantal rituelen.
De plechtigheid in het crematorium bestaat uit een aantal gebeden en het luisteren naar muziek. Eventueel kan er een tekst of gedicht worden gelezen of een toespraak/toespraken worden gehouden.

5. Viering in het crematorium of andere gewijde ruimte (na avondwake of zonder voorafgaande viering in de kerk).
In dit geval zijn de laatste rituelen (absoute) nog niet verricht. Deze kunnen in een verkorte viering van Woord en Gebed plaatsvinden. Pastores of parochiële vrijwilligers kunnen in deze viering voorgaan.

6. Kort kerkelijk ritueel in kerk of aula
Soms vragen nabestaanden niet om een viering, maar om een kort kerkelijk ritueel. Pastores of parochiële voorgangers kunnen hierin voorgaan. De plechtigheid bestaat uit een aantal gebeden, eventueel een (Schrift) tekst en de absoute. Hierna volgt een korte plechtigheid op de begraafplaats of in het crematorium.

7. Een bezinnend samenzijn
Een bezinnend samenzijn is een vorm van afscheid nemen die niet de uitdrukkelijke kenmerken heeft van de christelijke liturgie, maar die wel openstaat naar de transcendente dimensie van het leven, naar het religieuze of goddelijke. De teksten, liederen en rituelen kunnen niet-kerkelijk en niet-Bijbels zijn, wel kan de voorganger (de pastor of de parochiële voorganger) deze duiden vanuit ons christelijke geloof en onze christelijke traditie. Deze vorm van kerkelijke uitvaart is bedoeld voor mensen die (nog) niet of niet meer vertrouwd zijn met kerkelijke taal en rituelen, maar toch behoefte hebben aan een afscheid binnen de sfeer en ruimte van een kerkgebouw. De parochie Lumen Christi is bereid om vanuit onze christelijke traditie mee te denken over en mee te werken aan een bezinnend samenzijn.

Aanmelden van overlijden
Als u een kerkelijk afscheid wenst, kunt u dit doorgeven aan uw uitvaartondernemer. Deze neemt dan contact op met de dienstdoende uitvaartcoördinator van de parochie. Vervolgens wordt een pastor aangezocht, die contact met u opneemt om het afscheid voor te bereiden. Deze taak kan ook worden vervuld door de plaatselijke werkgroep van parochiële voorgangers.

December 2020