Onkruid bestaat niet, wordt er wel eens gezegd. Er groeien alleen maar kruiden, maar wat ons niet zo bevalt noemen we al snel onkruid. Ja het onkruid is de laatste tijd in ere hersteld, en de kruidenwinkeltjes en de homeopathie varen er wel bij. Ja, zelfs brandnetels worden geplukt, want ze zijn goed voor ons bloed. Wat voor de één kwaad is, kan voor de ander juist weer goed zijn. Wat voor de één waardeloos is kan voor de ander juist goed zijn.
Maar zo gemakkelijk zit onze indeling tussen goed en kwaad niet in elkaar. Daarover gaat het vandaag in het Evangelie, en Jezus wijst ons erop dat we niet zomaar het onkruid moeten verwijderen uit onze samenleving, want daar gaat het over. Over goede en slechte mensen. We moeten heel voorzichtig zijn om een scheiding aan te brengen tussen goede en slechte mensen. We moeten ze niet meteen beschuldigen, of erger nog uit de weg ruimen. Want als wij ze uitroeien, dan roeien we misschien ook het goede uit. Hoezeer dat waar is leert onze mensengeschiedenis. Bombardementen treffen zowel goeden als kwaden en dat gebeurt ook met overstromingen, aardbevingen, dodelijke hittegolven en alzo meer. En bij rivaliserende bendes worden vaak onschuldige mensen door verdwaalde kogels gedood.
Laat maar groeien, zegt Jezus, we weten het niet exact. Want het is lang niet altijd duidelijk wat tarwe en wat onkruid is. Onkruid sluipt er ongezien, zonder dat we het in de gaten hebben, in. Pas bij de oogst zal blijken wat echte tarwe is en wat onkruid. Zo zie je vaak mensen met hoog aanzien in onze samenleving door de mand vallen, wanneer ontdekt wordt dat ze een bedenkelijk verleden hebben, zoals blijkt uit onderzoek naar ongewenste intimiteiten. Zo viel een minister onlangs, die werd geroemd omdat hij van een MAVO naar de universiteit ging geroemd om zijn doorzettingsvermogen, maar viel hij door de mand vanwege zijn gedrag ten opzichte van zijn medewerkers. Ja, soms is het onderscheid erg moeilijk. Laat maar groeien zegt Jezus, gelukkig is er een God die de oogst binnenhaalt, en is het aan Hem om te zijner tijd goed en slecht te onderscheiden.
Maar ondertussen moeten we wel grenzen trekken, want we kunnen alle narigheid en alle streken niet onverminderd laten voortwoekeren. In onze samenleving moeten we grenzen trekken en de rechter moet een oordeel uitspreken. Anders zal het onkruid de tarwe verstikken.
God heeft het goede in de mens gelegd, maar de mens ook de vrijheid gegeven om te kiezen. Hij wacht rustig af hoe zich dat in de mens ontwikkelt, hoe hij fouten maakt en weer opnieuw begint, want wat vandaag onkruid is kan morgen een geneesmiddel blijken te zijn. Het goede zaad zit in elke mens en God is even benieuwd als wij wat ervan komt. Soms staat ons akkertje te veel in de schaduw, en wil het geluk maar niet gedijen. Maar als ons gemoed te lang in de het zon staat en alles voorspoedig blijkt te verlopen, kan de droogte toch een schrale oogst geven.
Jezus wijst ons met de parabels de weg die wij als christen moeten volgen. Dat is de weg naar liefde, naar vrede en gerechtigheid. Hij spoort ons aan om tussen het onkruid echte tarwe te blijven. We mogen het in al dat onkruid niet opgeven het goede na te streven en vol te houden. En vel niet te snel een oordeel over anderen.
Dat is ook de boodschap voor onze kerk. Zij heeft haar oordeel snel klaar wie er bij hoort en wie niet. Wie er recht in de leer zijn en wie er als een ketter vanaf komt. Zo werd de zalige Huub Oosterhuis ook door de bisschoppen in de ban gedaan, en mochten veel van zijn bijbels geïnspireerde liederen niet meer gezongen worden. Zonde, zou ik zeggen, een man die zoveel talent had om het bijbels gedachtegoed zo bij deze tijd te brengen. Juist paus Franciscus heeft hem in genade weer aangenomen. Ja, onze kerk heeft vaak strenge bestrijdingsmiddelen gebruikt tegen mensen die anders dacht dan de officiële leer. Ondanks dat ze veel meer goede dingen deden.
Laten we geduldig zijn, niet te snel oordelen, laten we, net als God, wachten op de oogst, pas dan kunnen we het goed onderscheiden. Amen.
Ootmarsum, 23 juli 2023, pastor Jan Kerkhof Jonkman