Geneest zieken, wekt mensen die dood zijn verklaard op, reinig melaatsen en drijft duivels uit. Met die boodschap zond Jezus de apostelen de wereld in om zijn Blijde Boodschap te verkondigen. Datzelfde was ook de opdracht die de Angelsaksische missionarissen hadden toen ze voet aan wal zetten ruim 700 jaar nadat de apostelen waren uitgezonden. Zo vetrokken zij met de boot over zee om hier aan land te gaan. Een groot avontuur moet dat zijn geweest, om hier in deze streek waar de Saksen, een Germaanse stam woonde. Hoe welkom zouden ze zijn geweest, die monniken, die afstamden van de Saksen die zelf ooit de Noordzee over waren gestoken om in Engeland en Ierland hun toekomst te vinden. In het kielzog van Willibrord was het ook Plechelmus die het avontuur had gewaagd, nadat hij in Rome door de paus tot bisschop was gewijd. Ze hadden de oversteek gewaagd om hier het geloof in de ene, ware God te brengen. Dat moet een grote confrontatie zijn geweest, hier op de heuvels en in de wouden waar onze voorouders zich in stamverband hadden gevestigd en al jaren in hun eigen godenwereld hadden geschapen. Ze waren nog steeds op hun hoede voor de invallen van de Franken die vanuit het zuiden hun gebied probeerden te veroveren en tegelijk hen de christelijke godsdienst probeerden op te leggen. Ze hadden nog steeds met succes deze aanval op hun gebied en hun religie afgewend.
Maar nu was het anders. Er overviel hen geen koning met een leger soldaten die hen onder geweld zou kerstenen, maar het was een geweldloze monnik in een grijze pij met Kruis en Boek, die aangespoeld was op het Hollandse strand, en hen het goede nieuws kwamen vertellen over een liefdevolle, barmhartige, meelijdende God. Niet met wapens, maar met het Kruis probeerden zij de Saksen ervan te overtuigen om hun oppergod Wodan, Donar, hun dondergod, de vruchtbare Freia en de andere goden in te ruilen voor de God van de christenen. Maar dat ging niet vanzelf, de monniken waren hun leven niet zeker, de trotse Saksen gaven zich niet zomaar gewonnen voor het nieuwe geloof. Pas toen de Saksische vorst Widukind het hoofd boog voor het kruis, gaven de Saksen zich geleidelijk over. En toen kon het christelijk geloof wortel schieten in deze vruchtbare Twentse bodem en werden de heidense cultusplaatsen met wijwater en kruis omgedoopt in christelijke heiligdommen.
Zo zou zich hier het bekeringswerk van de Ierse, Angelsaksische missionaris Plechelmus, de patroon van onze kerk, van onze moederkerk in Oldenzaal moeten hebben voltrokken volgens de ons beschikbare bronnen. Of hij ook zelf werkelijk in Oldenzaal en omstreken is geweest blijft nog altijd een grote vraag. Plechelmus is begraven in het klooster op de Pietersberg, tegenwoordig Odiliënberg bij Roermond. Historici zijn het niet eens waar hij precies heeft gewerkt, maar het feit dat Oldenzaal al heel vroeg een verering kende voor Plechelmus, zijn relieken zijn al in 954 naar Oldenzaal gebracht, kan erop duiden dat men het geloof ook dankt aan zijn missioneringsarbeid. Zo werd Oldenzaal met Plechelmus het kerkelijk centrum van katholiek Twente.
Eeuwenlang hebben onze voorouders steun en kracht gevonden in het geloof, en hun schutspatroon aanbeden in moeilijke tijden. Plechelmus heeft het overleefd, heeft de stormen van de Reformatie doorstaan, en nog altijd is de Plechelmusbasiliek het zichtbaar monument van Katholiek Twente. Vanuit alle windstreken steekt zij hoog uit boven stad, de omliggende dorpen en het Twenteland, als een standvastig baken van Katholiek Twente. Met hier in ons dorp De Lutte onze een eigen statie van Plechelmus.
Op het Plechelmusplein in Oldenzaal zetelt hij en waakt hij over de stad en ommelanden. Een prachtig robuust standbeeld, dat geplaatst is in 1950, als dank voor zijn bescherming tegen het geweld van de Wereldoorlogen. Maar is Plechelmus, in staat om ook de storm en teloorgang van het geloof in onze moderne tijd te doorstaan? Of verdwijnt hij definitief in de geschiedenis van het Twentse volk? Zullen er dan ook nog mensen zijn die geïnspireerd worden door het leven Plechelmus en de boodschap van het evangelie die hij ooit bracht? Zullen er nog ouders zijn die hun kind in hun doopnamen Plechelmus meegeven, zoals mijn ouders ooit hebben gedaan? Of hebben wij andere heiligen in onze tijd, zoals de succesvolle voetballers als Ronaldo en Messi, die bergen geld verdienen of wordt Max Verstappen een nieuwe heilige, waar duizenden fans de wereld voor afreizen om hem te volgen in de racewedstrijden? Zijn zij de helden, de iconen van onze tijd waar we naar moeten opkijken, ons door moeten laten inspireren? Zijn zij het die een grote bijdrage leveren aan het welzijn en de toekomst van de wereld? En wordt er over hen over 1300 jaar nog gesproken?
Op welke iconen, welke helden zetten wij in? Wat zijn de heiligen die ons nu inspireren, nu de kerken steeds leger worden en steeds minder mensen zich bekennen tot een religie?
Zolang er mensen zijn die zich laten raken door het onrecht dat wij elkaar aandoen, zolang mensen nog massaal in actie komen wanneer kwetsbaren in onze samenleving in de verdrukking komen, en hen opvissen uit de zee van ellende, zolang wij blijven omzien naar onze naaste en de onderlinge vrede bewaren, dan houden wij de blijde en bevrijdende boodschap van het Evangelie nog altijd levend, en kan God ’s aangezicht zichtbaar worden in een samenleving waar de gevestigde kerken en religies steeds meer verdampen.
Mogen ook wij op onze eigen wijze, in navolging van Plechelmus in onze tijd de boodschap en de kern van het Evangelie trouw blijven en doorgeven aan de volgende generaties.
De boodschap van liefde, geduld, moed en van godsvertrouwen! Amen.
De Lutte, 9 juli 2023 Pastor Jan Kerkhof Jonkman